معرفی شهر شیراز

شیراز خال رخ هفت کشور

شیراز پرافتخار، به عنوان سومین شهر مذهبی ایران، جلوه گاه با شکوه خداوندی و مرکز تلالو انوار الهی فرزندان حضرت موسی بن جعفر(ع) است. شیراز شهر راز و نیاز، شهر عشق و هنر، مهد اندیشه های عارفانه، دیار اولیاء الهی، سرزمین علم و ادب، شهر شهیدان صاحب کمال و قبله گاه مومنان با خداست.

این سرزمین مقدس، مهد پرورش بزرگانی چون ملاصدرای شیرازی، شیخ مصلح بن عبدالله سعدی شیرازی و خواجه اهل راز و حافظ شیرازی است.

فرهنگ و تمدن دیرپای این سرزمین، بر سنگ نبشته های باستانی چون تخت جمشید، شهر گور، شهر بیشابور، کاخ اردشیر و معبد آناهیتا به یادگار مانده است. میهمان نوازی که با خون مردمانش عجین گردیده و به شکل سنتی دیرپا در آداب و رفتار آنان جلوه گری میکند زبانزد خاص و عام است.

شیراز در دوران باستان:

کهن ترین اثر نوشتاری درباره زمان بنای شیراز، مربوط به الواح گلی تخت جمشید می‌باشد که واژه آن را «شی رازی ایش» نام برده است. در کاوش های منطقه «قصر ابونصر» چند مهره به دست آمده که نام اردشیر و شیراز بر آن نوشته شده است. با توجه به نقش های ساسانی «برم دلک» و آثار هخامنشی و ‌نیز در پی کند و کاوهایی که در یکی از تپه های جنوب شیراز انجام گرفته، مقداری سفال شکسته مربوط به هزاره‌های سوم پیش از تاریخ به دست آمده که این نشانگر مجد و عظمت شیراز در دوره‌های پیش از تاریخ و اسلام بوده است.

حافظیه

حافظیه در شمال شهر شیراز و در جنوب دروازه قرآن قرار دارد. دلیل اینکه این مکانرا حافظیه نامیده اند به خاطر این است که آرامگاه حافظ در این مکان است.مساحت حافظیه ۲ هکتار بوده و از ۲ صحن شمالی و جنوبی تشکیل یافته که این صحن ها توسط تالاری از یکدیگر جدا شده اند. در سال ۸۶۵ هجری قمری یعنی ۶۵ سال بعد از وفات حافظ اولین مرمت صورت گرفت و عمارتی گنبدی شکل بر فراز مقبره حافظ بنا شد و حوض بزرگی در جلو آن ساخته شد. در دوره های صفویان و افشاریان نیز مورد مرمت قرار گرفت. در دوران حکومت زندیان کریم خان زند بر مقبره حافظ، بارگاهی به سبک بناهای خود ساخت و بر تربتش سنگی مرمرین نهاد که امروز نیز باقی است. این بنا دوباره در سال ۱۳۱۴ با همیاری علی اصغر حکمت و نظارت علی سامی، با طراحی آندره گدار فرانسوی و‌با الهام گیری از عناصر معماری عهد کریم خان زند، به بازسازی بنای حافظیه اقدام نمودند. آخرین مرمتی که در این مکان روی داد در سال ۱۳۸۶ بود و به بازسازی، تمیز کردن سطح مسی روی گنبد، مرمت بخش های خراب ساختمانهای اطراف و همچنین متصل کردن مقبره ها و باغ های اطراف به مجموعه پرداخته شد.

شهر شیراز با ۱۲۶۴ کیلومتر مربع گستردگی، به شکل مستطیل در جنوب غربی ایران قرار دارد.شهرستان شیراز از شمال با شهرستان های مرودشت و سپیدان، از خاور با شهرستان های فساء، استهبان و ارسنجان، از جنوب با شهرستان های جهرم و‌فیروزآباد و از باختر با شهرستان کازرون هم مرز می‌باشد.
شیراز را از چهارسو، کوه هایی دربرگرفته که به زیبایی این جلگه تاریخی و اعتدال آب و هوای آن افزوده است.

ارگ کریم خان:

ارگ کریم خانی در ابتدای خیابان کریم خان زند نبش میدان شهرداری قرار گرفته است؛ کریم خان به هنگام پایه گذاری حکومت در شیراز تحت تاثیر معماری صفوی قرار گرفت. به این صورت که بعد از بازدید از میدان نقش جهان اصفهان تصمیم به ایجاد میدان وسیعی در شمال شیراز قدیم گرفت.
ساخت ارگ بین سالهای ۱۷۶۶ و ۱۷۶۷ میلادی انجام شد و کریم خان بهترین معماران زمان خود را جهت ساخت آن بکار گرفت. او همچنین بهترین مصالح را از داخل و خارج کشور تهیه و ساخت بنا را به سرعت تمام کرد. این بنا در دوره زندیه به عنوان محل استقرار حکومت و در دوره قاجاریه به عنوان محل زندگی فرمانداران محلی ایتفاده می‌شد. عبدالحسین میرزا فرمانفرما حکم‌ران‌ فارس، دستور به بازسازی مینیاتورهای نقاشی شده در این بنا داد. بنای ارگ ترکیبی از دو معماری مسکونی و‌نظامی است. بخش درونی ارگ با ایوان ها و‌اتاق های نقاشی شده، آبنماها و باغچه ها از ظرافت خاصی برخوردار است. سه ضلع شمال، جنوب و غرب هریک دارای یک ایوان و شش اتاق مسکونی در دو طرف آن است. ضلع شرقی شامل حمام خصوصی و برخی امکانات خدماتی است

باغ عفیف آباد

باغ عفیف آباد نمونه کاملی از هنر گل کاری ایرانی است. سازنده عمارت باغ، میرزا علی محمد‌خان قوام الملک دوم است که در سال ۱۲۸۴ ه.ق آن را احداث نمود. باغ عفیف آباد که آن را باغ گلشن نیز مینامند در مغرب شیراز و در جنوب خیابان قصرالدشت بالاتر از باغ قدیمی رحمت آباد و در انتهای خیابان عفیف آباد واقع است. این باغ یکی از قدیمی ترین و زیباترین باغ‌های شیراز است، با پیشینه ای دراز که همچنان سادگی دیرینه‌ی خود را حفظ کرده و شیوه‌ی باغ آریایی نوین در آن دیده نمی‌شود. مساحت باغ حدود ۱۲۷۰۰۰ متر مربع است و ۱۷۰۰۰ متر مربع زیربنا دارد. کاخ زیبایی در وسط باغ قرار گرفته که از ساختمان‌های روزگار زندیه و قاجاریه است. البته تاریخچه‌ی این باغ به روزگار صفویه بر میگردد که به باغ “گلشن” معروف بوده است. در آن زمان این باغ از جمله باغهای آباد و مهم شیراز و مقر پادشاهان وقت بوده است. یعقوب خان ذوالقدر- حکمران فارس- در زمان شاه عباس صفوی، در قسمتی از اراضی این باغ قلعه ای محکم ساخته و برای بنای این قلعه سنگهای گورستان جعفرآباد و مصلی را به کار برده بود. پس از صفویه این قلعه ویران شده و این باغ سالها رونق و آبادانی خود را از دست داد.
این باغ در اواخر سده‌ی گذشته، به خواهر زاده‌ی قوام الملک- عفیفه خانم- ارث رسید و چون او بهسازی گسترده ای در باغ انجام داد، از آن پس، باغ را “عفیف آباد” نامیده اند.

شاهچراغ

در سال ۷۴۵ هجری قمری، زمانی که شیراز به دست ملک اسحاق بن محمود رسید و وارد آن شد، مادر او‌ «تاشی خاتون» که زنی صالح و پاکدامن بود، پس از تشرف به مرقد شریف دستور داد مرقد سید احمد را ترمیم نمایند و گنبدی بزرگ و زیبا بر روی مرقد ایشان بنا نمایند. این بانوی نیکوکار، اقدام به بهسازی بارگاه کرد و در عرض ۵ سال از سال ۷۴۵ تا ۷۵۰ (ه.ق) آرامگاهی وسیع و گنبدی بلند بر آن ساخت. همچنین در جنب آرامگاه، مدرسه ای وسیع بنا کرد. او همچنین تعداد زیادی از مغازه های بازار نزدیک حرم و ملک “میمند فارس” را وقف بر این آستان مقدس کرد. ابن بطوطه جهانگرد مراکشی که در سال ۷۴۸ (ه.ق) برای بار دوم به شیراز سفر کرده، در سفرنامه خود درباره اقدامات ملکه تاشی خاتون و توصیف آرامگاه، چنین نوشته است: “این آرامگاه در نظر شیرازی ها احترام تمام دارد و مردم برای تبریک و توسل به زیارتش می‌روند. تاشی خاتون، مادر شاه ابواسحاق، در جوار این بقعه بزرگ، مدرسه و زاویه ای ساخته است که در آن به اطعام مسافران می‌پردازند و عده ای از قاریان پیوسته بر سر تربت امام زاده، قرآن میخوانند

سعدیه

آرامگاه وی در شهر شیراز و در دامنه کوه فهندژ، در انتهای خیابان بوستان واقع شده است. این مکان در ابتدا خانقاه شیخ بوده که وی اواخر عمر خود را در آنجا می‌گذرانیده و سپس در همان‌ جا نیز مدفون گردیده است. برای اولین بار در قرن هفتم توسط خواجه شمس‌الدین محمد صاحب دیوان وزیر معروف آباقاآن، مقبره‌ای بر فراز قبر سعدی ساخته شد. در سال ۹۹۸ ه.ق به حکم یعقوب ذوالقدر، حکمران فارس، خانقاه شیخ ویران گردید و اثری از آن باقی نماند، تا این که در سال ۱۱۸۷ هـ.ق به دستور کریم خان زند، عمارتی از گچ و آجر بر فرار مزار شیخ ساخته شد که شامل دو‌ طبقه بود.
این بنا در دوره قاجاریه، در سال ۱۳۰۱ توسط فتحعلی خان صاحب دیوان مرمت شد و چند سال بعد نیز حبیب‌الله خان قوام‌الملک دستور تعمیر و ترمیم قسمتی از بنا را صادر کرد و تولیت آن به شیخ ملا زین‌العابدین شیرازی سپرده شد. بنایی که در زمان کریم خان ساخته شده بود تا سال ۱۳۲۷ برپا بود. در سال ۱۳۲۹ به کوشش علی اصغر حکمت و توسط انجمن آثار ملی ایران، بقعه کنونی به جای ساختمان قدیمی براساس طرح مهندسی محسن فروغی و مهندس علی صادقی ساخته شد و مراسم افتتاح آن در اردیبهشت ماه ۱۳۳۱ برگذار گردید. ورودی مجموعه در راستای ورود آرامگاه است.